Rodzaje opatrunków
Wybór odpowiedniego opatrunku zależy od wielu czynników: od rodzaju rany, jej wielkości i stanu. Inne zabezpieczenie zastosujemy, jeśli rana jest sucha, a inne, gdy pojawił się wysięk lub zakażenie. Jeszcze innego działania będą wymagać rany trudno gojące się, oparzenia czy odleżyny.
Podstawowy podział wyróżnia opatrunki jałowe i niejałowe. Opatrunek jałowy został poddany procesowi sterylizacji i używany jest do aplikacji bezpośrednio na ranę. Natomiast materiały niejałowe nie powinny mieć kontaktu z raną, stosuje się je jedynie na wierzchu w celu podtrzymania opatrunku jałowego.
Ze względu na przeznaczenie możemy wyodrębnić: opatrunki tradycyjne, opatrunki na trudno gojące się rany, opatrunki na rany sączące oraz opatrunki na odleżyny. Tradycyjne opatrunki to zwykłe kompresy z gazy, które nie wspierają procesu leczenia rany oraz wchłaniają wysięk tylko w niewielkim stopniu. Są zwykle stosowane jako ochrona tymczasowa. Opatrunki na rany sączące stworzone są z materiału o dużej zdolności do absorbowania i zatrzymywania wydzieliny. Dzięki ich właściwościom możliwe jest utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgotności, takiego, który będzie optymalny dla prawidłowego procesu gojenia. Do leczenia odleżyn najczęściej stosuje się opatrunki poliuretynowe, hydrokoloidowe lub alginianowe. Powinny zapewnić ranie odpowiednią izolację termiczną oraz bakteriostatyczne środowisko. Do ran trudno gojących się narażonych na zainfekowanie sprawdzą się najlepiej opatrunki o działaniu przeciwbakteryjnym. Takimi właściwościami charakteryzują się opatrunki ze srebrem. Jony srebra zabijają bakterie, dzięki czemu spada ryzyko ponownego zakażenia.
Opatrunki specjalistyczne – z czego są wykonane?
Opatrunki hydrożelowe – to rodzaj specjalnego materiału opatrunkowego, który zawiera żel o wysokiej zawartości wody. Zostały tak zaprojektowane, aby utrzymywać wilgotne środowisko, co sprzyja prawidłowemu procesowi gojenia rany i przyspiesza regenerację tkanek. Ponadto mogą zawierać substancje o działaniu przeciwbakteryjnym, np. jony srebra. Doskonale sprawdzą się w leczeniu ran suchych, niezainfekowanych ran przewlekłych lub oparzeniowych. Skutecznie chłodzą skórę, redukują ból oraz zapewniają ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Opatrunki hydrokoloidowe – to plastry składające się z pianki poliuretanowej i warstwy hydrokoloidowej. Zalecane są do stosowania w przypadku ran suchych, niezainfekowanych oraz z niewielkim wysiękiem. Opatrunek jest w stanie wchłonąć wysięk z rany i zamknąć go w postaci żelu. Zapobiega nadmiernemu wysychaniu i tworzy przyjazne środowisko dla prawidłowego procesu gojenia.
Opatrunki alginianowe – to materiał opatrunkowy wykonany z alginianu wapnia. Związek charakteryzuje się właściwościami stabilizującymi i emulgującymi. Dzięki temu opatrunek w kontakcie z raną tworzy żel i utrzymuje wilgotne środowisko sprzyjające gojeniu się rany. Stosuje się go głównie do ran zainfekowanych oraz z dużym i umiarkowanym wysiękiem. Sprawdzi się w owrzodzeniach, odleżynach, a nawet przy tamowaniu krwawienia.
Opatrunki hydrowłókniste – to opatrunki wykazujące ponadprzeciętną chłonność. Różnią się od alginianowych i hydrokoloidowych tym, że pochłonięty wysięk zatrzymują wewnątrz włókien, a nie jedynie otaczają go. W związku z tym ten rodzaj opatrunku sprawdzi się w leczeniu ran trudno gojących się, z dużym ryzykiem infekcji. Mogą być stosowane na każdym etapie leczenia rany.
Opatrunki silikonowe – wytworzone z silikonu, przeznaczone do profilaktyki oraz leczenia blizn. Przyczyniają się do zapobiegania tworzeniu blizn świeżych oraz zmniejszenia zmian powstałych wcześniej.
Opatrunki piankowe – to opatrunki wykonane z pianki poliuretanowej. Cechą charakterystyczną jest zdolność do absorpcji, dzięki czemu doskonale sprawdzą się przy ranach trudno gojących się oraz z umiarkowanym i dużym wysiękiem. Opatrunki piankowe są elastyczne i delikatne, dopasowują się do kształtu rany, a jednocześnie nie przywierają do niej. Zapewniają barierę ochronną przed drobnoustrojami oraz regulują wilgotność, tworząc środowisko przyjazne dla procesu gojenia rany.
Opatrunki ze srebrem – jest to szczególny rodzaj opatrunku, który ze względu na zawartość jonów srebra wykazuje działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne, a tym samym chroni ranę przed działaniem drobnoustrojów. Przeznaczony jest do prewencji przez zakażeniem, szczególnie polecany do stosowania do ran przewlekłych i ostrych oraz oparzeń i odleżyn. Zastosowanie tego rodzaju opatrunku może przyczynić się do przyspieszenia procesu leczenia rany z infekcją.
Jak poprawnie używać opatrunków na rany?
Zakładanie oraz zmienianie opatrunków nie jest trudne, należy jednak pamiętać o kilku zasadach, aby zapewnić bezpieczne i prawidłowe warunki dla gojenia się rany.
Przed rozpoczęciem czynności należy bezwzględnie umyć dokładnie ręce, a w przypadku ran z wysiękiem – założyć rękawiczki ochronne. Kolejnym krokiem jest wybór odpowiedniego rodzaju opatrunku oraz jego rozmiaru. Jeśli korzystamy z opatrunków nieprzylepnych, warto pamiętać, że powinny zostać podtrzymane innym opatrunkiem. Natomiast materiały opatrunkowe samoprzylepne wystarczy przykleić do suchej skóry wokół uszkodzonego obszaru. Oczyszczenie świeżej rany należy rozpocząć od przepłukania jej chłodną wodą lub roztworem soli fizjologicznej. Następnie zalecane jest odkażenie powierzchni rany za pomocą preparatu bakteriobójczego. W razie potrzeby na zmianę chorobową można nałożyć preparat leczniczy, który będzie wspierał proces gojenia rany. Końcowym krokiem jest nałożenie opatrunku lub naklejenie plastra i jeśli to konieczne zabezpieczenie go dodatkowymi materiałami opatrunkowymi. To, jak często zmieniać opatrunek zależy przede wszystkim od rodzaju opatrunku oraz stanu rany. Rany z dużym wysiękiem należy opatrywać codziennie lub kilka razy dziennie. Przy małym wysięku – wystarczy co 2-3 dni, a przy czystych ranach co 3-5 dni. Jeśli korzystamy z opatrunków ze srebrem, konieczna jest ich wymiana do 7 dni. Istotne jest, aby każdorazowo dezynfekować ranę podczas zmiany opatrunku. Specjalistyczne opatrunki zostały tak zaprojektowane, aby ich wymiana nie powodowała bólu ani uszkodzenia rany.